Gryzonie w środowisku człowieka

Szczury w środowisku człowieka

Szczur gatunek gryzonia z rodziny myszowatych. Ich populacja dzieli się na dość dużo gatunków. W Polsce najbardziej pospolitym gatunkiem jest szczur śniady i szczur wędrowny. Różnią się od siebie wielkością oraz ubarwieniem. Szczur śniady jest zdecydowanie mniejszy od szczura wędrownego i zazwyczaj ma ciemnobrunatne umaszczenie. Długość ciała osobnika dorosłego szczura wędrownego waha się między 165-180 mm. Ogon dłuższy od reszty ciała, dosyć masywny. Masa ciała szczura wędrownego wynosi od 160 do nawet 909 gram natomiast szczur śniady osiąga od 175 do 300 gram. Małe uszy u gryzonia nie zachodzą na oczy, a pysk jest bardziej tępy niż u szczura śniadego. Szczur zwykle żyje około 1 rok. Cykl rozrodczy trwa bez przerwy, natomiast okres ciąży trwa około 20-26 dni. Samica rodzi od 6 do 10 młodych, które po 3-4 miesiącach są zdolne do samodzielnego egzystowania.
Szczury są w zasadzie wszystkożerne. Gniazda zakładają zazwyczaj w ukryciu pod gruzem, w różnego rodzaju skupiskach odpadów, w norach wykopanych samodzielnie.
Występują najczęściej w miejscach, w których mają łatwy dostęp do żywności. Na terenach wiejskich w chlewniach, przy gospodarstwach i fermach są częstymi gośćmi. Szczury wędrowne, są doskonałymi pływakami dlatego też często można zauważyć je przy kanalizacji lub ściekach wodnych. Szczur śniady natomiast unika wody. Oba gatunki potrafią dobrze się wspinać. Szczur śniady unika zimnych obszarów, gniazda buduje na drzewach, a spotkać go można głównie na strychach i wysokich kondygnacjach budynków. W Polsce podobnie jak szczur wędrowny można spotkać je w stodołach , pod skupiskiem drewna czy desek. Szczury żerują zazwyczaj nocą, chociaż z uwagi na ich coraz większą liczebność można zauważyć je także za dnia.

Szczury są przyczyną wielu strat materialnych

Pierwsze szczury pojawiły się na terenie Europy już w średniowieczu. Wraz z rozwojem osobników populacji szczury rozprzestrzeniały się . Na teren Polski przedostawały się drogą lądową oraz morską przewożone na statkach. Do wzrostu populacji szczurów przyczynili się głowinie ludzie. Warunki jakie gwarantuje im człowiek są dla tych gryzoni bardzo korzystne. Pozostawianie resztek jedzenie, odpadów, dokarmianie ptaków czy niewłaściwe zabezpieczania dziur i szczelin budynków to tylko niektóre z błędów, które popełniamy gwarantując szczurom komfortowe warunki bytowania. Bardzo szybko adaptują się w nowych warunkach. Są niezwykle inteligentne, a także agresywne. Niekiedy odżywiają się małymi ssakami, pisklętami i mięczakami, przyczyniając się wymierania słabszych gatunków. Strat za, które odpowiedzialne są szczury jest mnóstwo. Niszczą przechowywaną żywność, ziarna i zjadają plony. Zanieczyszczają produkty moczem, kałem , krwią, sierściom, resztkami pożywienia, trupami i resztkami ciał tj. zęby czy ogony. Szczury wyposażone są w ostre siekacze, których wzrost odbywa się przez całe ich życie. Nic dziwnego, że potrafią świetnie przegryzać różne przedmioty. Przez to, że ich zęby rosną cały czas muszą je ścierać. Uszkadzają przy tym konstrukcję budynków, w magazynach czy gospodarstwach nadgryzają worki, palety i pudełka. Szczury bardzo często są przyczyną pożarów budynków i pomieszczeń, ponieważ przegryzają przewody elektryczne. Uszkadzają także przewody wodociągowe co skutkuje zalewaniem. Dezorganizują pracę różnego rodzaju instytucji, szpitali, banków, sklepów itd. ponieważ przegryzają łącza komputerowe i linie telefoniczne. W 2015 roku na pokładzie samolotu lecącego do Londynu pasażerowie zauważyli szczura. Pilot zadecydował o powrocie maszyny do Bombaju 3 godz. po starcie. 240 osób znajdujących się na pokładzie musiało przesiąść się do innego samolotu. Po incydencie samolot musiał być poddany zabiegowi deratyzacji i przeszukany w celu wyeliminowania zagrożenia, które mógł spowodować np. przegryziony kabel lub uszkodzony sprzęt. Zakładając gniazda w budynkach inwentarskich niszcząc ich warstwę izolacyjną co obniża temperaturę takich pomieszczeń. Jeśli są to np. fermy drobiu obniżenie temperatury może skutkować spadek znoszenia jaj, a nawet wymieranie kur i piskląt. Wygryzają otwory w drzwiach, podłogach, ścianach i dachach. Takie wygryzione otwory to poważne przeciwskazanie do wykonywania zabiegów fumigacji , ponieważ przez nie obniżona jest gazoszczelność budynków. Nory, którymi przemieszczają się gryzonie są czasem przyczyną osiadania budynków. Poprzez takie uszkodzenia do pomieszczeń budynków możliwe jest przedostawanie się wilgoci oraz wody, co skutkuje zawilgoceniem i pleśnią. Jak wiadomo nieszczelność budynków i pomieszczeń to zagrożenie ze strony insektów i różnego rodzaju owadów, będących kolejnym problemem do zwalczania. Można śmiało nazwać ingerencję szczurów w otoczenia człowieka jako tzw. „efekt domina”.

Zagrożenia dla życia i zdrowia człowieka jakie wywołują szczury

W/w zniszczenia i straty wywoływane przez szczury są niczym, w porównaniu do tego jak te gryzonie niekorzystnie wpływają na życie i zdrowie człowieka. Są żywicielami i wektorami przeróżnych mikroorganizmów chorobotwórczych.
Już w średniowieczu w połowie XIV wieku w Europie pojawiły się pierwsze osoby zarażone dżumą. Choroba miała bardzo ostry i gwałtowny przebieg oraz rozprzestrzeniała się w zastraszającym tempie zdobywając miano epidemii zwanej czarną śmiercią. Do Europy dotarła razem z karawaną statków pełnych ludzi, towarów, a także szczurów. To właśnie szczury były główną przyczyną tej choroby. Na ciele tych gryzoni nie rzadko pojawiają się różnego rodzaju pasożyty m.in. pchły, wszoły i tym podobne. Do zakażenia dżumą dochodziło poprzez pogryzienie przez pchły szczurze i rozprzestrzenienie z krwią w organizmie infekcji. Choroba wywołała w tamtych czasach bardzo duże spustoszenie i nieodwracalne straty społeczne. W Europie w czasie pandemii zmarła około połowa populacji.
Choroby przenoszone przez szczury towarzyszą człowiekowi do dnia dzisiejszego. Są to między innymi choroba Weila, gorączka krwotoczna z zespołem nerkowym, histoplazmoza, szczurza gorączka , tyfus plamisty i wiele innych.

Zwalczanie szczurów ( i innych gryzoni )

Około 80 lat temu zabieg deratyzacji przeprowadzono w porcie w Gdyni. W tamtych czasach problem szczurów na statkach było problemem na skalę światową. Zabiegi odszczurzania przeprowadzali zwykli pracownicy portu aczkolwiek dbali o zabezpieczenie się przed używanymi środkami. Do deratyzacji używano bardzo silnie toksycznego, zarówno dla zwierząt jak i ludzi cyjanowodoru. Śmierć szczurów następowała bardzo szybko na skutek zahamowania procesu przenoszenia tlenu do komórek . Ten łatwo rozprzestrzeniający się gaz o intensywnym zapachu gorzkich migdałów wykorzystywany był niegdyś w komorach gazowych podczas realizacji kary śmierci.
W dzisiejszych czasach używa się środków mniej inwazyjnych niż kiedyś. Deratyzacja przeprowadzana jest przez wyspecjalizowanych pracowników firmy DDD, którzy posiadają w tej dziedzinie rzetelną wiedzę oraz doświadczenie. Miejsca bytowania i największej aktywności szczurów zabezpieczane są chwytaczami gryzoni lub karmnikami deratyzacyjnymi. Do walki z gryzoniami stosowane są tzw. antykoagulanty. Szczury są zwierzętami inteligentnymi i bardzo często wyczuwają zagrożenie lub po prostu na zgon narażają najsłabsze osobniki z grupy. Dlatego też antykoagulanty to związki dzięki którym do krwiobiegu dostaje się z pobranej przez gryzonia trutki substancja, która hamuje proces krzepnięcia krwi. Wynikiem dostania się do organizmu gryzonia trutki jest powolna śmierć wywołana wewnętrznym krwotokiem.
W Polskich miastach jest obowiązek wykonywania zabiegów deratyzacji przynajmniej dwa razy do roku. Odpowiedzialni są za to głównie zarządcy nieruchomości. Oczywiście w sytuacji zgłoszenia pojawienia się szczura w mieszkaniu itp. poza terminem zawartym w regulaminie utrzymywania czystości zarządcy budynków są zobowiązani do ponownego zlecenia zabiegu.
Problem szczurów w miastach jest dość trudny i złożony, a każdy mieszkaniec ma chociażby mały wpływ na ich bytowanie w danym miejscu. Dlatego ważne jest by zachowywać wszelkiego rodzaju środki bezpieczeństwa, nie wyrzucać resztek jedzenia i innych nieczystości w miejsca do tego nie przeznaczone, zamykać klapy od pojemników i kontenerów na śmieci, utrzymywać porządek w pomieszczeniach piwnicznych, na poddaszach i strychach, a także nie dokarmiać ptaków w miejscach łatwo dostępnych dla gryzoni.