Kleszcz pospolity

Kleszcz pospolity zaliczany jest do gromady pajęczaków. Pajęczaki podobnie jak owady zaliczane są do stawonogów. Ze względu na bliskie pokrewieństwo pomiędzy pajęczakami, a owadami istnieje pomiędzy nimi wiele podobieństw, a podstawowa różnica pomiędzy nimi pozwalająca łatwo odróżnić je pomiędzy sobą polega na tym, że pajęczaki mają 4, a nie 3 jak jest to w przypadku owadów pary nóg. Kleszcze są wysoce wyspecjalizowanymi pasożytami odżywiającymi się krwią. Istnieje wiele gatunków kleszczy niemniej mówiąc o kleszczach najczęściej mamy na myśli kleszcze pospolite.

Rozwój kleszczy

Stadia rozwojowe kleszczy to jajo, larwa, nimfa i osobnik dorosły. Kleszcze pospolite podczas swojego rozwoju pobierają krew trzykrotnie. Każde ze stadiów rozwojowych kleszczy z wyjątkiem rzecz jasna nieodżywiającego się jaja pobiera krew jednokrotnie. Larwa i nimfa wykorzystują krew do przekształcenia się w kolejne stadium rozwojowe, a osobnik dorosły wykorzystuje ją do złożenia jaj. Cykl rozwojowy kleszczy mających dostęp do odpowiedniego pożywienia trwa dwa lata.
Kleszcze pospolite aktywne są od marca do listopada, ale poziom aktywności kleszczy najwyższy jest w miesiącach letnich. Dlaczego właśnie wtedy kleszcze są najbardziej aktywne? Wynika to z faktu, że w miesiącach tych jest najcieplej, a właśnie wtedy, kiedy jest najcieplej aktywność kleszczy jest najwyższa. Podobną prawidłowość można zaobserwować u innych pajęczaków, a także u spokrewnionych z nimi owadów.

Ataki kleszczy

Kleszcze potrafią bardzo długo, bo nawet dwa lata przeżyć bez pożywienia czekając w tym czasie na pojawienie się odpowiedniej dla nich ofiary w zasięgu ich ataku. Jak kleszczom udaje się nie jeść przez tak długi czas? Po prostu każdy z nielicznych posiłków kleszczy jest bardzo obfity. Rzadkie, ale jednocześnie bardzo obfite posiłki są zresztą standardem wśród pasożytów zewnętrznych odżywiających się krwią. Gospodarze są w końcu dla nich niemal niewyczerpalnym źródłem pożywienia, ale jednocześnie każdy atak związany jest z ogromnym ryzykiem. Rzadko i obficie odżywiają się między innymi pchły i komary. Pluskwy pożywiają się dość często przynajmniej w porównaniu z wcześniej opisanymi owadami jeśli mają dostęp do ofiar, ale i one są bardzo wytrzymałe na brak pożywienia.
Wiele odżywiających się krwią pasożytów jedynie przez bardzo krótki czas pozostaje na ciałach swoich ofiar. Na przykład komary odlatują od swoich ofiar po kilku sekundach pobierania krwi. Nie dotyczy to jednak kleszczy, które mogą być przyczepione do ciała swojego żywiciela nawet przez dwa tygodnie.

Jak kleszczom udaje się być przyczepionym do swoich ofiar przez tak długi czas?

Wynika to z dwóch czynników. Po pierwsze kleszcze są bardzo dobrze przyczepione do skóry swoich ofiar. Możliwe jest to dzięki długiemu rzędowi symetrycznych kolców znajdującego się na ich narządzie gębowych. Po drugie ukłucia kleszczy są całkowicie bezbolesne. Nie powodują podrażnień ani swędzenia. Brak bólu wynika między innymi z faktu, że kleszcze jedynie bardzo lekko nacinają skórę. Wiążę się to jednak  z bardzo wolnym wypływaniem krwi. Właśnie to wolne wypływanie krwi jest przyczyną dla której żerowanie kleszczy trwa tak długo. Inne pasożyty zewnętrzne odżywiające się krwią preferują szybsze ataki. Aby atak był szybszy musi być również wypływ krwi w jego trakcie, a tym samym większe muszą być uszkodzenia skóry powodowane przez pasożyta. Szczególnie bolesne są ataki pasożytów które nie posiadają wyspecjalizowanych narządów gębowych służących do pobierania krwi lecz po prostu nacinają skórę aby krew po prostu przez nią wypłynęła jak na przykład jusznica deszczowa. Tak samo robią wprawdzie kleszcze, ale tworzone przez nie nacięcia są ja już wspominaliśmy bardzo małe.  Kleszcze najczęściej przyczepiają się do ciała i nakłuwają je w miejscach miękkich. Są to zwłaszcza pachy i okolice genitaliów.

Oczekiwanie na ofiary

Kleszcze potrafią długo czekać na swoją ofiarę. Kiedy pojawi się ona w ich pobliżu rozpoznają ją dzięki wydychanemu przez nią dwutlenkowi węgla, ciepłu wydzielanemu przez jej ciało oraz zapachowi. Sposobem działania kleszcze przypominają zatem pchły, które również są wytrzymałe na głód w związku z czym potrafią długo czekać na pojawienie się odpowiedniego dla nich gospodarza z tą różnicą że kleszcze nie potrafią wykonywać równie dalekich, co pchły skoków.

Usuwanie kleszczy

Im dłużej kleszcz znajduje się na naszym ciele tym większe staje się prawdopodobieństwo przeniesienia przez niego groźnych dla nas chorób. Wzrasta ono zwłaszcza po upływie doby od przyczepienia się kleszcza do naszej skóry. Z tego powodu z usunięciem kleszcza nigdy nie należy zwlekać zwłaszcza, że bezbolesność jego ukłuć sprawia, że często mija sporo czasu od rozpoczęcia jego ataku do zauważenia przez nas jego obecności na powierzchni naszej skóry. Miejsce z którego usunęliśmy kleszcza należy zdezynfekować i oczyścić, a następnie powinniśmy obserwować je przez około miesiąc od usunięcia kleszcza pod kątem pojawienia się na nim objawów świadczących o wystąpieniu chorób odkleszczowych. Chorobami odkleszczowymi nazywamy choroby, które przenoszone są przez kleszcze. Kleszcze powinny być usuwane poprzez ciągnięcie prostopadle do góry za pomocą pęsety o cienkich końcach. Pęseta używana podczas zabiegu usuwania kleszcza powinna zostać zdezynfekowana po jego zakończeniu, a nasze ręce powinny zostać po zakończeniu zabiegu usuwania kleszcza umyte. Ryzyko przeniesienia chorób przenoszonych przez kleszcze wzrośnie jeśli podczas wyciągania go zostanie on przez nas zgnieciony lub rozerwany w wyniku czego część ciała kleszcza pozostanie na powierzchni naszej skóry. Z tego powodu należy wyciągnąć również wspomnianą pozostałą część kleszcza. Jedynie pozostanie na skórze fragmentów narządów gębowych kleszcza bez głowy wydaje się nie zwiększać prawdopodobieństwa przeniesienia chorób odkleszczowych. W przypadku pozostania w skórze większych fragmentów kleszcza których nie uda nam się usunąć warto udać się do lekarza, który usunie pozostałości tego pajęczaka.

Gdzie pojawiają się kleszcze?

Kleszcze pojawiają się na terenie łąk, lasów i zarośli ale szczególnie często widywane są na ich pograniczach. Kleszcze coraz częściej pojawiają się też w pobliżu nas na przykład na terenie naszych ogrodów i podwórek. Gdzie bytują kleszcze w ogrodzie? Na pytanie gdzie bytują kleszcze w ogrodzie najłatwiej odpowiedzieć przypatrując się temu gdzie bytują kleszcze w lesie. W lasach kleszcze najczęściej pojawiają się na trawach i krzewach na wysokości od 20 do 70 centymetrów. Na takich samych roślinach i na takiej samej wysokości bytują kleszcze w ogrodzie.
Obecność kleszczy w ogrodzie sprawia to, że kleszcze nie są już zagrożeniem jedynie dla osób często przebywających na terenie lasów, ale stają się groźne również dla osób, które nie oddalają się znacząco od swoich domów. Kleszcze mogą pojawiać się niemal wszędzie ponieważ niemal wszędzie może pojawić się człowiek lub zwierzę, który lub które będzie miał lub miało na sobie kleszcza i przeniesie go na nowe miejsce. Na jakich konkretnie zwierzętach żerują kleszcze? Kleszcze żerują na różnych gatunkach lądowych kręgowców. Są to między innymi bydło, konie, zwierzyna płowa i ptaki. Czasami kleszcze żerują również na gadach. Na człowieku kleszcze żerują przypadkowo, choć niestety zdarza się to dość często.

Choroby przenoszone przez kleszcze

Wspominaliśmy o chorobach odkleszczowych. Jakie jednak są to choroby? Kleszcze żyjące na terenie Polski przenoszą gorączkę Q, boreliozę, bartonelloze, tularemie, babeszjoze, kleszczowe zapalenie mózgu i riketsjozy. Kleszcze żyjące poza Polską przenoszą też wiele innych chorób na przykład dur powrotny. Spośród tych licznych chorób największymi problemami są w Polsce kleszczowe zapalenie mózgu i borelioza dlatego warto dowiedzieć się czegoś więcej o tych dwóch chorobach.

• Borelioza

Borelioza wywoływana jest przez bakterie Borellia burgdorferi. Bakterie te trafiają do naszego ciała kiedy zawartość jelita środkowego kleszcza oraz jego ślina trafiają do wnętrza rany. Borelioza objawia się problemami z mimiką, wymiotami, nudnościami, padaczką i psychozą. Borelioza jest chorobą wyjątkowo trudną do rozpoznania w związku z czym chorzy często latami odwiedzają kolejnych lekarzy w poszukiwaniu takiego, który prawidłowo rozpozna chorobę na którą zachorowały. Wynika to z faktu, że wiele z objawów boreliozy to objawy niespecyficzne, które występować mogą za równo w przypadku boreliozy jak i w przypadku wielu innych chorób. Są to między innymi objawy takie jak huśtawki nastroju, depresja, zaburzenia koncentracji, drażliwość, problemy z miesiączkowaniem i zapalenie pęcherza.
Ze względu na niespecyficzność wymienionych objawów warto zwrócić uwagę zwłaszcza na najważniejszy, a jednocześnie jeden z pierwszych objawów boreliozy, a mianowicie na zmiany skórne. Najszybciej pojawiającym się z objawów skórnych jest rumień mający postać pierścienia pojawiającego się w miejscu ugryzienia kleszcza. Rumień ten z czasem rozszerza się i pojawiają się na nim pęcherze. Inne skórne objawy boreliozy to mające czerwono-szary kolor plamy na nogach, czerwono-błękitny niebolesny guz pojawiający się na sutkach, małżowinie usznej lub mosznie. Pojawia się również rumień wędrujący mający postać wysypki samodzielnie znikającej po upływie około miesiąca bez względu na to, czy przeprowadzane było leczenie. Objaw ten pojawia się jednak jedynie u części chorych.
Szczególnie trudna jest diagnostyka boreliozy u dzieci ponieważ zazwyczaj nie pojawia się u nich rumień. Występują za to trudne do powiązania z boreliozą i niespecyficzne objawy takie jak problemy z nauką, brak chęci do zabawy, bóle stawów, mięśni i głowy, drażliwość i szybkie męczenie się. Leczenie boreliozy jest wyjątkowo trudne. Wiąże się ono z koniecznością długotrwałego zażywania osłabiających organizm antybiotyków. Szczególnie groźna jest borelioza wykryta po wielu latach. W takich sytuacjach może ona objawiać się otępieniem, drgawkami, majaczeniem, oraz zaburzeniami widzenia i świadomości. Borelioza prowadzi do licznych powikłań w tym zapalenia nerwu wzrokowego, porażeń nerwów, zapalenia mózgu i opon mózgowych, niedomykalności powiek, zapalenia stawów i licznych uszkodzeń serca (zapalenia wsierdzia, osierdzia i mięśnia sercowego)

• Kleszczowe zapalenie mózgu

Kleszczowe zapalenie mózgu wywoływane jest przez wirusa kleszczowego zapalenia mózgu.
Ilość zgłaszanych przypadków kleszczowego zapalenia w Polsce stale rośnie. Kleszczowe zapalenie mózgu również jest trudne do odróżnienia od innych chorób. Początkowo pojawiają się przypominające grypę objawy takie jak osłabienie, złe samopoczucie, bóle mięśni, głowy, brzucha i gałek ocznych, wymioty i bóle brzucha. W drugiej fazie pojawia się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych objawiające się wysoką, wynoszącą do 40°C temperaturą, złym samopoczuciem, zawrotami, bólami głowy, wymiotami, nudnościami oraz szeregiem innych objawów. W kolejnym na szczęście nie obejmującym wszystkich chorych etapie pojawiają się śpiączka oraz zaburzenia krążenia i oddychania mogące prowadzić do zgonu. U wielu chorych KZM doprowadza też do trwałych następstw psychicznych i neurologicznych. Często konieczna jest długotrwała, a jednocześnie nie dająca pewności powodzenia rehabilitacja. Nie są znane leki na KZM w związku z czym leczone jest ono głównie objawowo.

Sposoby na kleszcze

Zagrożenia ze strony kleszczy sprawiają, że nikt z nas nie chciałby zostać przez nie ugryzionym. W jaki jednak sposób zapobiec ugryzieniom kleszczy? Przede wszystkim nie należy przebywać w tych samych miejscach co kleszcze. Niestety jest to coraz trudniejsze ponieważ zasięg występowania kleszczy coraz bardziej się zwiększa na skutek ocieplania się klimatu. Z tego powodu kleszcze coraz częściej pojawiają się w pobliżu naszych domów. Wiele osób ma kleszcze w ogrodzie lub kleszcze na podwórku.
Istnieją liczne sposoby na zmniejszenie prawdopodobieństwa zaatakowania przez kleszcze nawet jeśli znajdziemy się w miejscu w którym kleszcze się znajdują. Niestety wszystkie te sposoby są kłopotliwe w związku z czym jeśli chcielibyśmy zastosować je za każdym razem, gdy będziemy wychodzić z domu to nasze życie stanie się bardzo skomplikowane.
Prawdopodobieństwo ugryzienia przez kleszcze można do pewnego stopnia zmniejszyć szczelnie osłaniając skórę ubraniami. Szczególną uwagę zwrócić należy na to, aby nie było pomiędzy nimi przerw na przykład poprzez naciąganie skarpet na spodnie. W praktyce jednak uchronienie się przed kleszczami w taki sposób jeśli mamy kleszcze tuż obok domu jest mało prawdopodobne ponieważ trudno za każdym razem gdy wychodzimy z domu ubierać się w sposób chroniący nas przed kleszczami. Poza tym skarpety naciągnięte na spodnie nigdy nie były w modzie i jest mało prawdopodobne że kiedykolwiek będą. Ponadto taki strój nie chroni przed kleszczami w stu procentach. Jeśli będziemy przebywać w miejscu, gdzie kleszcze są szczególnie powszechne warto pokryć nasze ciało z wyjątkiem twarzy środkami zawierającymi DEET, a ubrania permetryną. Po każdym powrocie do domu należy skontrolować całą skórę w tym zwłaszcza okolice pach, pachwin, miejsca za małżowinami i fałdy skórne, które kleszcze atakują szczególnie często.

Skuteczne sposoby na kleszcze

Na szczęście istnieje proste rozwiązanie problemu kleszczy, które pojawiły się na naszym podwórku lub kleszczy w ogrodzie. Rozwiązaniem tym jest odkleszczanie poprzez zamgławianie przeprowadzane przez firmę DDD zajmującą się zwalczaniem kleszczy.

Co zabija kleszcze

Podczas zamgławiania preparat na kleszcze mieszany jest z wodą, a następnie mieszanina zawierająca środki na kleszcze do ogrodu rozpylana jest w powietrzu. Mgła zawierająca skuteczne preparaty na kleszcze wnika do wszystkich szczelin oraz zakamarków znajdujących się w ogrodzie.
Mgła w której znajdują się skuteczne środki na kleszcze wyrzucana jest przez zamgławiacz na sporą odległość wynoszącą nawet kilkanaście metrów. Dzięki temu zamgławianie obejmuje cały ogród w tym również jego trudno dostępne miejsca.
Preparat ten pozostaje na powierzchniach przez pewien czas dzięki czemu nie tylko zabija on kleszcze, komary i inne owady znajdujące się w ogrodzie w chwili jego zastosowania, ale również chroni ogród przed wymienionymi stawonogami przez pewien czas od jego zastosowania. Zamgławianie sprawia, że nasz ogród i podwórko stają się bezpiecznym miejscem w których nie musimy bać się ataku kleszczy, komarów i innych gatunków owadów.

Im większy obszar na którym przeprowadzone zostanie zamgławianie tym dłuższy będzie czas przez który dane miejsce pozostanie wolne od kleszczy. Na czas ten wpływa również pogoda. Skuteczność zamgławiania wzrasta jeśli podczas przeprowadzania tego zabiegu będzie sucho.
Kleszcze mogą być również zwalczane poprzez oprysk na kleszcze. Oprysk na kleszcze ma podobny przebieg co zamgławianie z tym że w przypadku oprysku używany podczas zabiegu preparat ma postać kropli, a nie mgły.
Odkleszczanie to prosty i skuteczny zabieg nie wymagający żadnych przygotowań ani działań ze strony osób w których ogródkach lub innych miejscach będzie on przeprowadzany.